“Met het verdwijnen van de hoogste waarde waar alle andere waarden mee samenhangen en ondergeschikt aan zijn, begint een proces van verabsolutering van de verschillende waarden. En met de brutale en agressieve logica van de verabsoluteerde waarde zal de zakenman alleen nog maar denken aan nog meer geld, de technicus aan nog meer technologie, de medicus aan meer medicijnen, enzovoorts. De samenhang en het universele doel, de maat waaraan de diverse waarden zelf worden beoordeeld, is weg.”
Een citaat van Hermann Broch, een Oostenrijkse Jood, die in 1938 naar de VS vluchtte. Een centraal thema is zijn werk is het verval van waarden. Hij beschrijft hier het belang van een centrale waarde. Zonder centrale waarde, of centrale visie zo je wilt, jaagt ieder zijn eigen doelen na.
We hebben het eerder gezegd, D66 is door de bank genomen niet ontevreden met wat het college doet. Wel missen we visie. Welke rol ziet dit college, ziet deze coalitie weggelegd voor de provincie in de maatschappij? Nu, een jaar na het presenteren van het coalitieakkoord, zien we nog geen verdere invulling van dat ‘zelfstandig en uniek’. Het lijkt niet meer dan een titel van dat akkoord. Dat verder een collectie losjes gerelateerde maatregelen is. Netjes op de winkel passen, noemden we het in november. Het maakt een uitgeregeerde indruk, zeiden we eerder. Ik zal u een enkele voorbeelden geven.
Een voorbeeld bij uitstek is de stiefmoederlijke behandeling van de communicatie. Er wordt hard op bezuinigd. Twee weken geleden vroegen we nog naar die bezuinigingen op de communicatie. Of het college daar beleid voor heeft of wil maken. Het antwoord was verrassend. Het is er niet en het komt er niet, als het aan het college ligt. Als er ergens tot uiting komt hoe je als provincie je plaats in de maatschappij ziet, is het in je communicatiebeleid. Dat hoeft wat ons betreft niet te betekenen dat het duur of luxe moet zijn. Maar als ergens zwaar op wordt bezuinigd, verwacht je dat wordt nagedacht over keuzes, over nieuwe richtingen, over wat je nog wél wilt bereiken en hoe. Niet nodig, vond de gedeputeerde, we bezuinigen gewoon. Het middel verheven tot doel. Maar kaders zijn dan juist onontbeerlijk, wat D66 betreft. Ik hoop dat u dat met mij eens bent. Ik dien zo een motie in, die het college oproept beleid op te stellen dat de bezuinigingen concreet maakt, maar vooral ook de nieuwe taken en doelen van de communicatie daarmee in samenhang beschrijft.
Waar de coalitie wel visie leek te tonen was bij de inzet van vitale coalities. Een nieuwe bestuursstijl en een belangrijke peiler onder het coalitieakkoord. Een cynicus zou misschien zeggen dat andere partijen je werk voor je laten doen vooral een manier is om te bezuinigen, maar D66 is niet cynisch. Wij zien mogelijkheden voor een rol van maatschappelijke partners in het opstellen en uitvoeren van beleid van de provincie. Participatie. Een open houding en open processen. Met vertrouwen als basis in de relatie tussen provincie en partners.
Het college constateert met de D66 fractie dat in de staten en in de coalitie wordt geworsteld met vertrouwen aan de ene kant en een grote controlebehoefte aan de andere kant. Dit geworstel laat zien dat achter de vitale coalities geen grote visie schuil gaat. Geen gedeelde visie op wat vitale coalities zijn en hoe ze bij kunnen dragen. Geen visie op hoe we de creativiteit van die coalities benutten.
Vooralsnog zijn de vitale coalities vooral een cosmetische oplossing. Een wassen neus. Als we er naar vragen kan het college ons er niet één noemen. Een pijnlijke constatering als het gaat om een belangrijke peiler onder het coalitieakkoord. D66 is blij dat een statenwerkgroep hiermee aan de slag gaat. Het scheelt ons vandaag een motie.
Een ander voorbeeld: ‘Gedeputeerde Appelman reikt 2,2 miljoen euro’ uit was de kop. Met een foto van een aantal blije mensen erbij. Sinterklaas spelen is altijd leuk natuurlijk. Als het gaat om natuurgebieden die naar verwachting duizenden banen opleveren moet er worden bezuinigd, als het gaat om innovatieve bedrijven die hooguit enkele tientallen banen opleveren, wordt er geld uitgereikt. U hoort mij niet zeggen dat die bedrijven het ontvangen geld verkeerd besteden. Maar ik moet wel aan het citaat van Hermann Broch denken, waar ik mijn bijdrage mee begon.
De IFA notitie die we eerder kregen is er ook een voorbeeld van. De Staten hebben bij de instelling van IFA2 expliciet géén mandaatbesluit genomen. Dat het college constateert dat ze toch zelfstandig kan beslissen, omdat de IFA-gelden opgenomen zijn in de programmabegroting, mag dan volgens de letter van de regels zijn, het is zeker niet in de geest van dat besluit. D66 is blij dat het college deze discussie opnieuw oppakt. Die discussie zetten we in een opinieronde later vandaag voort.
U heeft wellicht gezien dat Omroep Flevoland inmiddels voornemens is een geding te beginnen over de voorgenomen bezuinigingen op de omroep, waar D66 al vaker aandacht voor heeft gevraagd. We zijn benieuwd naar de uitkomst. Vooralsnog vind D66 dat je je terdege kunt afvragen in hoeverre de handelswijze van het college hier fatsoenlijk of behoorlijk is. We roepen het college op zo snel mogelijk in gesprek te treden met de omroep om te zien of een geding nog is af te wenden. Ik hoor graag de reactie van de gedeputeerde.
En is het college pound wise, penny foolish? Wel vele miljoenen in een school steken, maar 1,5 ton bezuinigen op de bieb voor die school. Wel jezelf willen profileren als duurzame provincie, maar negeren dat we hier prachtig bronwater hebben, gewoon uit de kraan. U, geachte afgevaardigden, hebt water uit Wales voor u op tafel staan. Water, dat geen haar beter is, dan het water uit ons eigen Flevolandse bodem. Water dat duur en milieubelastend getransporteerd moet worden, terwijl ons eigen duurzaam gewonnen bronwater zo uit de kraan komt. Voor de wetenschappelijke steunfunctie van de bieb wachten we op de aangekondigde business case, voor het water hebben we een motie voorbereid.