“Er komt zeker een afdrachtregeling voor ministers”, aldus SP-voorman Roemer in de NRC van zaterdag 14 juli 2012. Ik hoop dat het een andere is dan die voor andere SP’ers. Want dat vind ik een verwerpelijke regeling. Het heeft niets met de hoogte van de regeling te maken. Dat moet iedere partij voor zich weten. Het gaat me om de cessie-regeling: de vergoeding die een SP’er ontvangt voor zijn politieke of bestuurlijke werk wordt door de gemeente, provincie of het rijk overgemaakt aan de SP. Door de akte van cessie waar de SP gebruik van maakt, wordt formeel zelfs de vordering, die de SP’er heeft op het politiek orgaan, overgedragen aan de partij. De SP betaalt de politicus een bedrag dat de partij een redelijke vergoeding vindt voor het politieke werk.
De reden voor de afdracht via de partij zou liggen in een makkelijker boekhouding. Een drogreden, natuurlijk. Wat is er moeilijk aan het zelf afdragen, nadat een politiek orgaan de vergoeding aan de politicus heeft betaald? Hoeveel werk is het instellen van een periodieke overboeking? En waar is dan die kat van cessie voor nodig?
Er ontstaat nu tussen de partij en de SP-politici wel een relatie die ik duidt als een werkgever-werknemerrelatie. Een Gemeenteraad- of Statenlid ontvangt zo van de gemeente of provincie geen vergoeding voor het vertegenwoordigen van het volk in raad of staten. Een SP-politicus wordt voor zijn werk door de partij betaald. Dat is ook een argument voor de hoogte van de afdracht: waarom zou iemand die voor de partij werkt in een bijvoorbeeld gemeenteraad meer krijgen dan iemand die voor de partij actievoert op straat? Omdat de wetgever die vergoeding bedoeld heeft voor dat gemeenteraadslid, zou een antwoord zijn, en niet voor die actievoerder op straat. Al staat het dat gemeenteraadslid vrij om vrijwillig afstand te doen van zijn vergoeding.
En het is ook een vrijwillige regeling, stelt bijvoorbeeld SP Tweedekamerlid Van Raak. Daar is nog wel het een en ander op af te dingen. Zonder de akte van cessie te tekenen kom je niet op de kieslijst. En in Lelystad is een gemeenteraadslid geroyeerd omdat hij zijn afdracht liever deed aan de lokale voedselbank dan aan de rijkste partij van Nederland. Kort daarna zag een gemeenteraadslid uit Tilburg zich genoodzaakt haar zetel op te geven omdat ze haar afdracht niet gedaan had. Je niet houden aan de regeling leidt tot ‘ontslag’.
Een raadslid, statenlid of kamerlid moet volgens de grondwet zonder last zijn werk kunnen doen. Volgens mij voldoet de cessie-regeling van de SP daar niet aan. In het verleden heeft bijvoorbeeld ook prof. Elzinga bezwaar gemaakt tegen de regeling. Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt. En dit geldt nog veel sterker voor bestuurders als wethouders, gedeputeerden en ministers of staatssecretarissen. Dat een raadslid er zit namens zijn partij, is nog te verdedigen. Het kabinet dient de belangen van het land te behartigen, niet die van zijn partij. Er zijn in de loop van de jaren ook wel wat pogingen gedaan de cessie-regeling te verbieden. Zonder resultaat. Het argument dat het gelegenheidswetgeving zou om de SP te pesten, maakte steeds dat de wetgeving niet is doorgezet. Jammer. Ik ben niet zo van het verbieden, maar hoop dat de andere partijen nu wel het lef hebben om de cessie-regeling zo snel mogelijk te verbieden.
Afdracht bij D66
Ook D66 kent een afdrachtregeling, zoals de meeste partijen. De landelijke richtlijn is 3% van de verdiensten met het politieke werk, maar lokale afdelingen kunnen een ander percentage vaststellen. Als je je kandidaat stelt voor een kieslijst, beloof je je aan de regeling te houden. De sanctie is sociale druk. Geen straf, geen uitsluiting, geen royement. Als ik SP’ers vertel over de D66 afdrachtsregeling, zijn de reacties meestal verbaasd. Zelf afdragen, bijna geen sancties, dat doet dan toch niemand? Jawel hoor. De mens is zo slecht nog niet. De D66’ers die ik ken doen het. Al zijn er best die het niet doen. Maar tot problemen leidt het niet.